Της Δικαιοσύνης η συνείδηση…
Είναι συνήθεια, κοινή κι ανθρώπινη να συλλογίζεται κανείς, έχοντας σχεδόν πάντα τις αναφορές του στην εμπειρία του παρελθόντος. Άλλωστε πως αλλιώς θα μπορέσει να ξεκρίνει το τι συμβαίνει σήμερα και τι περιμένει να συμβεί αύριο… "Διαιρώ αυτό που ξέρω, προκύπτει αυτό που είμαι και αυτό που ξέχασα"… έγραψε εύστοχα ο Πορτογάλος ποιητής Φερνάρντο Πεσσόα. Κάπως έτσι είναι κι η ζωή και η φύση μας. Με μνήμη και με λησμονιά. Ούτε με τελειότητα ούτε με ατέλειες. Γι' αυτό κυρίαρχο πάντα παραμένει το συναίσθημα. Που κατέχει την μεγάλη δύναμη ν' αντιστέκεται. Ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή της ακραίας προπαγάνδας και της γενικής παρακμής.
Μια παρέα νεαρών κοριτσιών κι αγοριών με ρώτησαν με ποιά κριτήρια θα πάω να ψηφίσω μεθαύριο. Επειδή ένιωθαν πως ίσως η μικρή Ελλάδα δεν έχει περίσσια τύχη, μπροστά στις χώρες - θηρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Που κυβερνάνε τον κόσμο, που μοιράζουν πόλεμο και ειρήνη, ευημερία και φτώχεια κατά τα συμφέροντά τους…
Αυτόματα γιόμισε η μνήμη μου από τον λόγο που είχε εκφωνήσει ο Γιώργος Σεφέρης το 1963, στην τελετή της βράβευσής του με το Νόμπελ της Λογοτεχνίας από την Σουηδική Ακαδημία. Για την ελληνική γλώσσα, για την ανθρωπιά και τη δικαιοσύνη. Ιδού λοιπόν τα κριτήρια! Βρήκα αμέσως με το κινητό στο διαδίκτυο τον λόγο του παγκόσμιου ποιητή μας και τους ανάγνωσα το παρακάτω απόσπασμα:
"Τούτη την ώρα αισθάνομαι πως είμαι ο ίδιος μια αντίφαση. Αλήθεια, η Σουηδική Ακαδημία έκρινε πως η προσπάθειά μου σε μια γλώσσα περιλάλητη επί αιώνες, αλλά στην παρούσα μορφή της περιορισμένη, άξιζε αυτή την υψηλή διάκριση. Θέλησε να τιμήσει τη γλώσσα μου, και να – εκφράζω τώρα τις ευχαριστίες μου σε ξένη γλώσσα. Σας παρακαλώ να μου δώσετε τη συγγνώμη που ζητώ πρώτα- πρώτα από τον εαυτό μου.
Ανήκω σε μια χώρα μικρή. Ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού του, τη θάλασσα, και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται καθετί ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Άλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά· κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο πρέπει να τιμωρηθεί από τις Ερινύες. O ίδιος νόμος ισχύει και όταν ακόμη πρόκειται για φυσικά φαινόμενα: «Ήλιος ουχ υπερβήσεται μέτρα» λέει ο Ηράκλειτος· «ει δε μη, Ερινύες μιν Δίκης επίκουροι εξευρήσουσιν» (μτφρ. "δεν πρέπει ο Ήλιος να ξεπερνάει το μέτρο· διαφορετικά, οι ίδιες οι Ερινύες θα προσφερθούν ως βοηθοί της Δικαιοσύνης").
Συλλογίζομαι πως δεν αποκλείεται ολωσδιόλου να ωφεληθεί ένας σύγχρονος επιστήμων, αν στοχαστεί τούτο το απόφθεγμα του Ίωνα φιλοσόφου. Όσο για μένα συγκινούμαι παρατηρώντας πως η συνείδηση της δικαιοσύνης είχε τόσο πολύ διαποτίσει την ελληνική ψυχή, ώστε να γίνει κανόνας και του φυσικού κόσμου. Και ένας από τους διδασκάλους μου, των αρχών του περασμένου αιώνα, γράφει: "…θα χαθούμε, γιατί αδικήσαμε…". Αυτός ο άνθρωπος ήταν αγράμματος· είχε μάθει να γράφει στα τριάντα πέντε χρόνια της ηλικίας του.
Σ' αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν' αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται.
Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα»".
Γιώργος Σεφέρης
Καλό βόλι παιδιά!