Μια απόπειρα αποτίμησης της χρονιάς του 2022

Πάει κι η χρονιά με τα πολλά δυάρια. 'Εφυγε. Περσότερα δυάρια θα ξαναδούμε (τρόπος του λέγειν θα "ξαναδούμε") το 2222. Αν προλάβουμε. Επειδή οι επιστήμονες "ορκίζονται" πως έτσι που διάγουμε τον βίο μας, η ενεστώσα κλιματική αλλαγή θα καταστρέψει οριστικά τον πλανήτη μας. Τη μητέρα Γη. Σχεδόν σούμπιτοι εμείς η πλέμπα, θα διαβούμε κλωτσηδόν στο επέκεινα της ιστορίας. Θα τη γλιτώσουν, κατά πως λένε, οι πολύ πλούσιοι. Οι λεγόμενοι ολιγάρχες κι οι μαριονέτες κυβερνήσεις τους. Που αυτοί είναι που θα μετοικήσουν σε άλλους πλανήτες. Άλλωστε τους ψάχνουν εδώ και καιρό. Η διαστημική τεχνολογία δουλεύει υπερωρίες για τούτο. Αχ, να μπορούσαμε να δούμε τι θα κάμουν εκεί με τα δισεκατομμύριά τους. Χωρίς την παρουσία ημών, των εν δυνάμει πολλών πελατών και θυμάτων τους. Θα τα βάλουν στον πάτο τους;
Ας μη ξεφύγω όμως. Τούτο το ύστατο ΚΑΤΟΙΚΟ - κείμενο για το 2022 είναι μια απόπειρα για την αποτίμηση της απελθούσας χρονιάς. Που έχει απ' όλα: πόλεμο, καταστροφές οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές. Παγκόσμιες και τοπικές. Έχει άλικο αίμα μπόλικο. Κυρίως αθώων κι ανυπεράσπιστων. Παιδιών, γυναικών και κατατρεγμένων. Έχει τρόμο με το καντάρι. Λες κι έχει κρυφτεί ο Θεός κι αλωνίζει ανενόχλητος ο Βεελζεβούλ, που 'λεγε η πάντοτε τρομαγμένη θειά μου η Μάρω απ' το Βατούμ της πρώην ΕΣΣΔ. Αποτίμηση κι απολογισμός πάνε μαζί. Μόνο που στη λέξη απολογισμός ενυπάρχει ιδιωματικά και το ζητώ συγγνώμη. Απολογούμαι, ζητώ συγχώρεση. Που σχεδόν ποτέ δεν θ' ακουστεί. Είτε ο απολογισμός θα είναι κυβερνητικός (όπως ο πρόσφατος του γιού του "γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε") είτε απ' τον έσχατο κι ασήμαντο σύλλογο παρατηρητών ήμερων σαλιγκαριών και άγριων πεταλούδων, συγγνώμη δεν θ' ακουστεί. (Ουδείς ψόγος για ένα τέτοιο σύλλογο, παρακαλώ). Συγγνώμη και συγχώρεση χρησιμοποιούνται διαφορετικά. Με άλλο νόημα και κίνητρο. Όπως:
- Συγγνώμη, μπορείτε να μου δώσετε ένα ευρώ, να αγοράσετε χαρτομάντηλα, στυλό ή αναπτήρα, για να πάρω γάλα να ταΐσω τα παιδιά μου; ή:
- Συγγνώμη τι ώρα είναι; ή: με συγχωρείτε, που είναι η οδός Στέλιου Διονυσίου;
Όσο δε για τη συγχώρεση είναι πολύ συχνά ευδιάκριτη και παντοδύναμη μέσα σ' ένα λεωφορείο του ΟΑΣΘ σε ώρα αιχμής. Τότε μόνο συν-χωράμε όταν και μετακινούμαστε παστωμένοι σαν εδώδιμες σαρδέλες του Θερμαϊκού κόλπου. Τέτοια κι η συγχώρεση... πάλι ξέφυγα όμως...
Συνήθως η αποτίμηση των γεγονότων μιας χρονιάς αφορά στα πιο συνταρακτικά γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκειά της. Ο καθένας μας έχει τα δικά του κριτήρια που αξιολογούν και προσδιορίζουν το πόσο συγκλονιστικό είναι το μέγεθος ενός γεγονότος. Κι αυτό είναι φυσιολογικό. Όμως ο παντοδύναμος χρόνος συχνά αμβλύνει τον πάταγο που προξένησε το γεγονός. Για παράδειγμα ο πόλεμος στην Ουκρανία. Εκεί που μέρα - νύχτα μας έδειχναν τις πρώτες εξελίξεις που είχαν ξεσπάσει, τώρα περιμένεις να έρθει η σειρά του στο σόου του δελτίου ειδήσεων, μπας και μάθεις κάτι. Λες κι ο πόλεμος έχει ξευτίσει και τα δεινά του δεν υπάρχουν. Άλλα συνταρακτικά γεγονότα όπως η εν ψυχρώ βίαιη δολοφονία του Άλκη Καμπανού για οπαδικού ποδοσφαιρικού ψύλλου πήδημα, καθώς και η μεγαλύτερη εγκληματική υπόθεση των τελευταίων ετών, που αφορά στο θάνατο των τριών μικρών κοριτσιών της οικογένειας Δασκαλάκη - Πισπιρίγκου και η υπόθεση της σεξουαλικής κακοποίησης και παιδικής εκμετάλλευσης της 12χρονης στον Κολωνό, σκεπάστηκαν απ' τη σκόνη τους.
Έτσι γίνεται πάντα. Σε κάθε εποχή συγκλονιστικά γεγονότα, παρόμοια και διαφορετικά προσδιορίζουν την ίδια την εποχή. Εκείνο που δεν αλλάζει είναι η φθίνουσα αποδιοργάνωση του ανθρώπινου χαρακτήρα. Δηλαδή της πλήρους και ολοκληρωμένης προσωπικότητας, που ο καθένας θα έτεινε, θα εργάζονταν και θα μοχθούσε να είναι. Επειδή σήμερα οι περισσότεροι άνθρωποι είναι "άλλοι" άνθρωποι. Οι σκέψεις τους είναι οι απόψεις κάποιου άλλου, η ζωή τους είναι μια μίμηση, τα πάθη τους ένα ρητό. Η κριτική σκέψη έχει υποχωρήσει τρομαχτικά και αντιστρόφως ανάλογα με την ανάπτυξη και την ταχύτητα της επικοινωνίας. Βολευτήκαμε με τη γνώμη των άλλων, συνήθως των πολλών την "εύκολη" γνώμη. Ο τρέχων διαφωτισμός πωλείται πανάκριβα, αντίθετα με τη φτήνεια του εντυπωσιασμού των κοινότυπων τσιτάτων. Οι απόψεις μας διαμορφώνονται αγελαία, ώστε κοπαδιαστά να γινόμαστε εύκολα διαχειρίσιμοι και κυβερνήσιμοι. Γι' αυτό περισσεύει ο τρόμος και ο φόβος. Για να παραμένουμε τρομαγμένοι και υπάκουοι. Κοπαδιαστά μεν αλλά μόνοι! Ο καθείς με τους εαυτώ δαίμονες...
Οι "υποψιασμένοι" αντιτείνουν πως σήμερα δεν υπάρχουν στις κοινωνίες μας οι έντονες προσωπικότητες που θα αφυπνίσουν τις τρομαγμένες συνειδήσεις μας. Πού είναι, αναρωτιώνται, ένας Καζαντζάκης, ένας Σεφέρης, ένας Ρίτσος, ένας Χατζηδάκις, ένας Τσαρούχης; Που επηρέαζαν δραστικά την ελληνική κοινωνία. Πού είναι ο Νίτζε, ο Σάρτρ, ο Όσκαρ Γουάιλντ, ο Μπέργκμαν, ο Χέμινγουέι, ο Τσε Γκεβάρα; Που με μια κουβέντα τους άλλαζε πορεία ο κόσμος!
Εδώ είναι όλοι τους! Ολοζώντανοι και παρόντες! Εύκολότερα από ποτέ με ένα κλικ θα τους βρείς όλους! Ο Μάρκ Τουέιν, ο Μπομπ Ντύλαν, ο Ντοστογιέφσκι, ο Σέξσπιρ, ο Γκαίτε, ο Αριστοτέλης, ο Φιντέλ Κάστρο, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης. Στο τηλέφωνό σου βρίσκεται ο Ελύτης, ο Αναγνωστάκης ο Εγγονόπουλος, ο Βάρναλης, ο Σικελιανός, ο Παπαδιαμάντης, ο Σαββόπουλος, ο Μίκης Θεοδωράκης. Γρηγορότερα κι ευκολότερα από ποτέ! Επειδή η σωτηρία της κοινωνίας και της ανθρωπότητας είναι προσωπική υπόθεση πολύ λίγων ανθρώπων. Αυτών που ψάχνουν την αληθινή γνώση και την δέουσα αισθητική κι ακονίζουν την κρίση τους για να γεννεί δίκοπο και φονικό μαχαίρι της παρακμής και της ανισότητας!
Μια απόπειρα αποτίμησης μιας χρονιάς σαν το 2022, αναπόφευκτα περιέχει γενικεύσεις. Κι όπως έλεγε ο μεγάλος Μάρκ Τουέιν: όλες οι γενικεύσεις είναι λαθεμένες, της παρούσης συμπεριλαμβανομένης!