Ημερολόγιο λοιμού -19
Κυριακή 26 Απριλίου
Το κυριακάτικο ξύπνημα με βρίσκει με μια ηλιόλουστη μέρα, από 'κείνες που σε γεμίζουν αισιοδοξία χωρίς λόγο. Μόνο και μόνο επειδή υπάρχεις, είσαι υγιής και συνεχίζεις να ελπίζεις ότι όλα θα πάνε καλά. Όμως η "πανδημική" άγνοια για την επόμενη μέρα, άγνοια που δεν είναι μόνο του καθενός μας αλλά είναι παράδοξα οικουμενική κι αυτό δεν έχει προηγούμενο, σ' εμποδίζει να κάμεις όνειρα. Ή να κάμεις σχέδια, τώρα που το φετινο καλοκαίρι παραπαίει στο κατώφλι της πόρτας μας. Το λέει κι η μικρή λεμονιά στο μπαλκόνι μου. Που γιόμισε μυριστικά άνθη κι άρχισε, απτόητη, να δένει καρπό. Τυχερή λεμονιά! Μπροστά σου μοιάζω σαν τη γέρικη χαρουπιά, που έφαγε τα χρονάκια της και πλέον δεν καρπίζει. Που πήρε και μαραίνεται κι όπου να 'ναι θα φανεί ο Δραγάτης που θα την κόψει σύριζα...
Εμβόλιο και φάρμακα δεν έχουν βρεθεί ακόμα, για ν' αναχαιτιστεί ο κορονοϊός. Μονάχα το μέτρο επιβολής της ολικής καραντίνας των κοινωνιών μοιάζει να μετριάζει τις επιπτώσεις του. Το αποτύπωμα των θανάτων σ' ολάκερο τον κόσμο ξεπέρασε τους 200.000 νεκρούς. Τα κρούσματα φτάσανε τα 3.000.000. Μέχρι σήμερα, μέχρι τώρα που αραδιάζω τούτες τις σκέψεις. Οι επιστήμονες δεν είναι σε θέση να πουν με βεβαιότητα πότε θα ελεγχθεί ο επιπολασμός του covid -19. Δηλώνουν άγνοια κι εξομολούνται πως μόνο εικασίες μπορούν να διατυπώσουν. Απ' την άλλη το ίδιο δηλώνουν κι οι οικονομικοί αναλυτές. Κανείς δεν γνωρίζει πόσο τελικά θα κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία η παράλυσή της. Ούτε και πώς και πότε θα συνέλθει. Την πανδημική άγνοια δηλώνουν και οι πολιτικοί αναλυτές. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πως θα αντιδράσει το δυτικό πολιτικό σύστημα, η ύπαρξη του οποίου υπονομεύτηκε άγρια, απ' τον κορονοϊό, λες και του επιτέθηκε συστοιχία αδέσποτων "πυρηνικών" πυραύλων. Ζούμε ιστορικές μέρες και φαίνεται πως και η ιστορία αλλάζει σελίδα...
Λέπρα, πανούκλα, χολέρα, γρίππη, ευλογιά, ιλαρά, τύφος, ελονοσία είναι οι κυριότερες αιτίες, που δημιούργησαν επιδημίες και πανδημίες στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εξολόθρευσαν, ανά περιόδους εκατομμύρια ανθρώπων. Όσο εκπολιτιζόταν ο άνθρωπος, χτίζοντας νέες πόλεις, ανοίγοντας εμπορικούς δρόμους, διεξάγοντας πολέμους, τόσο πιο πιθανές γίνονταν οι πανδημίες. Όλες ανεξαιρέτως συνετέλεσαν, εκτός των άλλων, να αλλάζει αυτό που λέμε, ο ρούς της ιστορίας. Όπως σήμερα. Ο ρούς της ιστορίας μπορεί μεν να αλλάζει αλλά η ιστορία, επίμονα, επαναλαμβάνεται. Μερικές φορές σαν αυτό που έλεγε ο γερμανός φιλόσοφος Karl Marx: "η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και την δεύτερη σαν φάρσα". Τον καιρό της "μαύρης πανούκλας" (1348 - 1353) που θέρισε τον τότε κόσμο και μείωσε τον παγκόσμιο πληθυσμό από 450 εκατομμύρια σε 350 - 375 εκατομμύρια ψυχές, οι άνθρωποι ζούσαν κάτω από διαφορετικές (των σημερινών) συνθήκες. Στην Ευρώπη χάθηκε το ένα τρίτο του τότε ευρωπαϊκού πληθυσμού. Τότε που οι συνθήκες υγιεινής και οι ιατρικές γνώσεις της τότε εποχής δεν μπορούν να συγκριθούν με τις σημερινές. Ήταν πολύ απλά ασύγκριτα κατώτερες των σημερινών. Μολονότι η ευρωπαϊκή κοινωνία διέθετε εξοπλισμένα πανεπιστήμια, ανήγειρε επιβλητικούς γοτθικούς καθεδρικούς ναούς και η κοινωνία βίωνε μια σημαντική καλλιτεχνική άνθηση, η ιατρική ήταν ελάχιστα ανεπτυγμένη. Θεολογία και φιλοσοφία έπαιζαν σπουδαίο ρόλο σε αντίθεση με την ιατρική αλλά και τις φυσικές επιστήμες, για τις οποίες δεν υπήρχε κανένα γενικό ενδιαφέρον. Οι λιγοστές γνώσεις χημείας έβρισκαν πρόσφορο έδαφος μόνο στην αλχημεία και στους "μάγους". Κι όση περιορισμένη γνώση είχαν για την αστρονομία, την χρησιμοποιούσαν στην αστρολογία και στη μαντεία, όπως στα σημερινά τηλεοπτικά πρωινάδικα.
Στην τότε ιατρική κανείς δεν γνώριζε ούτε την προέλευση των ασθενειών ούτε πως να τις αντιμετωπίσουν δραστικά και αποτελεσματικά. Κι όταν εκδηλώνονταν επιδημίες και πανδημία ο πρώτος λόγος πήγαινε στην προσευχή, στη νηστεία και στην εξιλέωση. Αφού πρώτα έβαζαν σε καραντίνα τους αρρώστους κι οι υπόλοιποι τρέπονταν σε φυγή. Πρώτο μέτρο σε πανδημία η καραντίνα τότε (14ο αιώνα) και πρώτο μέτρο του 21ου αιώνα η καραντίνα επίσης! Με τη σύγχρονη ιατρική επιστήμη να θεωρείται ισόθεη! Άδικο έχει ο Karl Marx; σαν φάρσα είναι! Οι λιγοστοί γιατροί της εποχής σήκωναν ψηλά τα χέρια. Όσοι απέμεναν στο καθήκον βέβαια, γιατί πολλοί απ' αυτούς το έβαζαν στα πόδια τρομοκρατημένοι. Οι τελευταίοι θεωρούνταν δειλοί κι όσοι γιατροί παρέμεναν χαρακτηρίζονταν φιλάργυροι! Κι επειδή στον τότε ιατρικό κόσμο επικρατούσε πλήρης άγνοια (ποιός να το φανταζόταν τότε ότι η επιδημία μπορούσε να εξαπλώνεται μέσω μόλυνσης των ανθρώπων από τα ζώα), το συχνότερο ιατρικό τους καθήκον ήταν να ενθαρρύνουν τους ασθενείς σε συνεχείς εξομολογήσεις. Εξομολόγηση, κοινωνία και καλήν αντάμωση! Οι τότε ιατρικές γνώσεις αντλούνταν αποκλειστικά από την αστρολογία, τον Ιπποκράτη και τον Γαληνό. Θεωρούσαν πως την πανδημία την έφερε στην Ευρώπη, μολυσμένος αγέρας από την Ασία. Που είχε ανυπόφορη οσμή. Ή πως η ασθένεια προέρχονταν από αναθυμιάσεις και ατμούς από το κέντρο της γής. Οπότε για θεραπεία έκαιγαν αρωματικά ξύλα κι αρωματικές ουσίες (από κυδώνια, λάχανα, ρίγανη και θυμάρι) κι έκαμαν πολλαπλές αφαιμάξεις των ασθενούντων.
Η δεισιδαιμονία βέβαια έδινε τα ρέστα της. Άτοπες και σκοταδιστικές συμβουλές ήσαν σε κυριαρχία. Για παράδειγμα έπρεπε κανείς να ανοίγει μονάχα τα παράθυρα, που έβλεπαν προς βορρά. Ο ύπνος κατά την διάρκεια της μέρας ήταν απαγορευμένος. Ζεστό και υγρό κλίμα μαζί με νότιους ανέμους, θεωρούνταν πολύ επικίνδυνος συνδυασμός. Το αεράκι που έρχονταν πάνω από λιμνάζοντα νερά και έλη, επίσης. Πίστευαν ότι η πανούκλα ελκύονταν από τα όμορφα κορίτσια! (όμορφες το νού σας!). Κι ας πέθαιναν περισσότεροι άντρες (όπως συμβαίνει σήμερα) καθώς και περισσότερο οι νέοι παρά οι ηλικιωμένοι (που δεν συμβαίνει σήμερα). Πάρα πολλοί άνθρωποι (όπως και σήμερα) έβλεπαν την πανούκλα σαν τιμωρία απ' το Θεό. Οπότε οι εκκλησίες ήταν φίσκα από ανθρώπους που αναζητούσαν θεϊκή παρηγοριά. (Σας θυμίζει κάτι;). Κοσμική κι εκκλησιαστική εξουσία έριξε την ευθύνη για τον όλεθρο στους Εβραίους. Έτσι ξεπήδησε ξαφνικά μια θεωρία, ότι δήθεν οι Εβραίοι είχαν δηλητηριάσει τα πηγάδια, για να εξοντώσουν τους χριστιανούς. Με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί ένα γενικό κύμα διωγμών εναντίον των Εβραίων σ' όλη την Ευρώπη. Κι ας πέθαιναν ταυτόχρονα και μαζί Εβραίοι και Χριστιανοί απ' την ίδια μαύρη πανούκλα.
Η μαύρη πανούκλα άλλαξε τον τότε κόσμο. Η μεσαιωνική κοινωνία πήρε το μάθημά της και ριζικές αλλαγές συντελέστηκαν. Η μεγάλη απώλεια του πληθυσμού προκάλεσε αναδιοργάνωση της κοινωνίας, που αργότερα έμελλε να αποβεί θετική. Πολλές περιοχές που είχαν ερημωθεί απ' την πανούκλα, ξανακατοικήθηκαν απο ανθρώπους που εγκατέλειψαν τις πόλεις κι επέστρεψαν σε αγροτοκαλλιέργειες, δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας. Οι μισθοί στις πόλεις ανέβηκαν και η άνοδος του κόστους εργασίας συνετέλεσαν στη σταδιακή μηχανοποίηση της παραγωγής και της εργασίας. Εφευρέθηκαν νέες τεχνολογικές καινοτομίες, όπως η τυπογραφία και η ιατρική εγκατέλειψε τις παλιές παρακαταθήκες του Ιπποκράτη και του Γαληνού. Άρχισαν δειλά - δειλά την ανατομική μελέτη του ανθρώπινου σώματος, πολύ περισσότερο απ' ότι πριν την πανδημία κι έκαμαν το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη της σύγχρονης ιατρικής.
Ο αγέραστος κι αδάμαστος απο εξουσίες, διανοούμενος Noam Chomsky έχει 'πει (κι εύχομαι να ζήσει πολλά χρόνια ακόμα και να συνεχίσει να μας φωτίζει) πως: "υπάρχει ένας καλός λόγος που κανένας δεν σπουδάζει ιστορία: σου μαθαίνει πάρα πολλά". Στην τωρινή κρισιμότατη ιστορική περίοδο, συνολικά στην ανθρωπότητα, βιώνουμε κοινές ανώμαλες συνθήκες. Βρισκόμαστε σε πανδημική άγνοια για το εγγύς και απώτερο μέλλον μας. Γι' αυτό γεννιέται η ανάγκη να συμμετέχουμε, χωρίς την απουσία κανενός, στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Με βασική την προϋπόθεση να "σπουδάσουμε" να "μελετήσουμε" την σημερινή και live ιστορία που ζούμε. Για να μάθουμε όσο μπορούμε καλύτερα! Η υγεία είναι τόσο πολύ πολύτιμο αγαθό, που δεν επιτρέπεται να "αρρωσταίνει" ούτε από ένδεια, ούτε από εμπορική εκμετάλλευση. Επειδή η βιολογική υγεία είναι συνάμα κοινωνική, ψυχική και οικονομική.
Η απάντηση από όλη αυτή την ιστορία, φαίνεται να είναι το ισχυρό κράτος. Με ισχυρή πολιτική βούληση και ισχυρό στρατηγικό σχέδιο ώστε να αναχαιτίζει τις καιροσκοπικές και κερδοσκοπικές πιέσεις των συμφερόντων των ολιγαρχών. Που κατάφεραν κι έγιναν ρυθμιστές του παζλ της νέας τάξης πραγμάτων, όπου αποδυναμώθηκε, όπως αποδεικνύεται και σήμερα, η έννοια του κοινωνικού κράτους. Αν η πολιτική διαχείριση της κρίσης του κορονοϊού έγινε "εν θερμώ", εξαιτίας της σφοδρής πανδημίας, η πολιτική διαχείριση καλείται να αναλάβει δράση "εν ψυχρώ", μετά την κρίση. Με κύριο μέλημα να εξισορροπήσει όλες τις πολύπλευρες ανάγκες των πολιτών. Τόσο αυτές που ήδη δημιούργησε η αλόγιστη οικονομική παγκοσμιοποίηση όσο και την οικονομική καταστροφή, που δημιούργησε η οικουμενική καραντίνα και το απροετοίμαστο, εν πολλοίς, κράτος.
Η Ελλάδα δεν ζει μόνη της στον κόσμο. Ευτυχώς ή δυστυχώς ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κι αυτό σημαίνει, για την εκάστοτε κυβέρνηση, πως δεν μπορεί να αποφασίζει μόνη της. Ζήσαμε, για μια μεγάλη περίοδο, πολύ καλή ζωή ως μέλη της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Με τα καλά της και τα στραβά της, (της ΕΕ εννοώ). Ύστερα, όταν μας κάηκε η γούνα απ' τη χρεοκοπία, είπαμε τον Δεσπότη Παναγιώτη. Μας βάλανε τα δυο πόδια σ' ένα παπούτσι (τα Μνημόνια δηλαδή) και δεν μπορούσαμε να φύγουμε τρέχοντας. Ούτε θα μπορέσουμε ποτέ να φύγουμε, με τόσα που χρωστάμε. Γίναμε κι επίσημα τα γκαρσόνια της Ευρώπης, αλλά ύστερα απ' την επέλαση του κορονοϊού, θ' αργήσουμε (κατά πως δείχνουν τα πράγματα) να σερβίρουμε freddo capuccino, σουβλάκι, μουσακά και ρετσίνα στα άδεια, από τουρίστες, νησιά. Κι αυτοί οι λίγοι που θα μαζευτούν, θα σκορπίζουν στους τέσσερεις ανέμους με το πρώτο φτέρνισμα.
Μεγάλος αγώνας χρειάζεται για να φτιάξουμε μια νέα Ευρωπαϊκή Ένωση. Που ακόμη και τώρα, που ζούμε κάτω από τις έκτακτες συνθήκες της συμφοράς της ξαφνικής πανδημίας, δεν αναγνωρίζει τις οικονομικές πληγές μας. Ημών των P.I.G.S. (γουρουνιών) δηλαδή, των Portugal, Italy, Greece και Spain του αμαρτωλού και φτωχού νότου. Όπου στρώθηκε πάλι το τραπέζι για ν' απομυζήσουν οι βόρειοι πλουτοκράτες (συνέταιροί μας στην Ε.Ε.) ότι απόμεινε πρόσφορο. Λέγεται και γράφεται πώς εάν η ΕΕ δεν βοηθήσει, δαπανώντας αχρεωστήτως τα χρήματα που χρειάζονται οι χώρες που ζήτησαν βοήθεια και αντίθετα βάλει Μνημόνια ελληνικού τύπου, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαλυθεί. Σιγά μη διαλυθεί! Κανείς δεν πιστεύει ότι οι Γερμανοί θα χάσουν την ευκαιρία να εξουσιάσουν ολοκληρωτικά ολάκερη την Ευρώπη! Λένε πως τους έμεινε κουσούρι, που δεν μπόρεσαν να το κάνουν με δυό παγκόσμιους πόλεμους, που τους έχασαν πανηγυρικά. Θα κολώσουν τώρα σε καιρό ειρήνης; "Στην Ευρώπη υπάρχει ισότητα über alles" είπε έξοχα κι εύστοχα ένας αμερικανός παρουσιαστής, ο Dennis Prager. Και ο William Durant, ένας από τους επιφανέστερους αμερικάνους ιστορικούς και φιλόσοφους του 20ου αιώνα, λάτρης του αρχαίου ελληνικού πνεύματος και άγνωστος, εν πολλοίς στην πατρίδα μας, περιέγραψε την Ελλάδα ως εξής: "Αν δείτε τον χάρτη της Ευρώπης, θα παρατηρήσετε ότι η Ελλάδα μοιάζει με σκελετωμένο χέρι που απλώνει τα σκεβρωμένα δάχτυλά του μέσα στη Μεσόγειο". Και: "Ο Νότος δημιουργεί τους πολιτισμούς. Ο Βορράς τους κατακτά, τους καταστρέφει, δανείζεται απ' αυτούς, τους διαδίδει. Αυτή είναι μια σύνοψη της παγκόσμιας Ιστορίας".
Ο Νότος ξαναμπαίνει μπροστάρης (κι ας είναι αποδυναμωμένος οικονομικά) να ξαναγίνει μια κοινωνία πνεύματος, αξιών, βούλησης, γραμμάτων, γλωσσών και μνήμης. Η Αναγέννηση, ο Ανθρωπισμός, ο Διαφωτισμός θα ξαναγίνουν οι βάσεις του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Επειδή χωρίς κοινωνικό, ηθικό και καλλιτεχνικό πολιτισμό δεν μπορεί να ευδοκιμήσει η αλληλεγγύη.
Παρασύρθηκα κι έγραψα πολλά σήμερα... "φταίει" ο φίλος μου ο Παναγιώτης, που "θέλει κι άλλο"...