Ημερολόγιο λοιμού -17
Τετάρτη 22 Απριλίου
Μπορώ να κρατήσω την υδρόγειο, ζωντανή και πάλουσσα, στην αριστερή μου παλάμη. Τόσο πολύ μίκρυνε ο κόσμος! Τον κουμαντάρω μέσα απ' το σπίτι μου, χειριζόμενος ένα ποντίκι κι ένα υπολογιστή. Ταξιδεύω στιγμιαία σχεδόν, στην άκρη του κόσμου, λες και είμαι μέλος του πληρώματος του USS Enterprise, μαζί με τον captain Kirk και τον dr Spock. Διακτινίζομαι στην Ανταρκτική κι ακούω μουσική από ένα ερασιτεχνικό ραδιοφωνικό σταθμό, που έφτιαξε κάποιος επιστήμονας, εργαζόμενος εκεί στην παγωνιά, για να σκοτώνει την μοναξιά του. Ύστερα βάζω μπρός και πάω στο βορεινότατο και ρωσικότατο Murmansk. Που είναι λιμάνι στον Αρκτικό Ωκεανό και είναι η τελευταία πόλη, που ιδρύθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία του οίκου των Ρομανώφ. Απ' τη μιά άκρη του κόσμου στην άλλη, χωρίς κόπο. Το ίδιο εύκολα επιστρέφω στα ταπεινά Νέα Ρόδα, στη Χαλκιδική και χαζεύω το άγιο τοπίο του μικρού μου χωριού. Βλέπω σε ζωντανή μετάδοση, από μια live web camera, τη συννεφιά που σκέπασε την περιοχή και μάλλον βρέχει.
Στα δεκαπέντε μου, στα πρώτα χρόνια της ζωής μου, τη δεκαετία του 1970 δηλαδή, ο κόσμος ήτανε πολύ μεγάλος. Πολύ - πολύ μεγάλος! Ο πατέρας μου, που είχε λόξα με τις εκδρομές και τα ταξίδια, ήδη μας είχε πάει στις Μυκήνες, στο Μυστρά, στην Αρχαία Ολυμπία, στη Μονεμβασιά, στους Δελφούς, στην Ακρόπολη της Αθήνας και σε πολλά άλλα σπουδαία μέρη της πατρίδας. Όταν επιστρέφαμε στη γειτονιά και στο σχολείο μαζί με την αδελφούλα μου, μας λογάριαζαν ως πολυταξιδεμένους, μιας και είχαμε πάει τόσο πολύ μακρυά απ' τη Θεσσαλονίκη. Κι όταν αργότερα μας πήγε, αεροπορικώς, στην Ιταλία όπου είχε δουλειές ο πατέρας του παιδικού και παντοτινού μου φίλου Γιάννη, μας έδειχναν με το δάχτυλο, σαν τον Μάρκο Πόλο. Τόσο μακρυά ήταν η Ιταλία και τόσο μεγάλος ο κόσμος!
Σήμερα βιώνουμε μια πρωτόγνωρη εμπειρία: "ο κόσμος ο μικρός αλλά κι ο μέγας" (παραφράζοντας τον Ελύτη) να χωράει κλεισμένος μαζύ μας, στο δωμάτιο του καθενός μας. Σε καραντίνα, με αβεβαιότητα για το παρόν και για τα μελλούμενα. Απ' το Περού μέχρι την Ιαπωνία κι απ' τη Μελβούρνη μέχρι το Λίβερπουλ παραπάνω απ' το μισό πληθυσμό της γής, είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αυτοαποκλεισμένοι στα σπίτια μας. Από ένα σφάλμα, από κάτι τυχαίο: τον κορονοϊό covid -19. Σε περιβάλλον πρωτόγνωρο, άξενο και παράξενο, που δικαιώνει ένα από τους πιο διάσημους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, τον Frank Herbert, που είχε 'πεί: "οι πιο σταθερές αρχές στο σύμπαν είναι το τυχαίο και το σφάλμα." Σύμπαν και επιστημονική φαντασία, θάνατος και αλγόριθμοι, άγχος και θεωρίες συνομωσίας συνθέτουν ένα παλαβό και μεθυστικό κοκτέϊλ μιας παράδοξης πραγματικότητας, όπου η ανθρώπινη ζωή δεν έχει μεγαλύτερη σημασία απ' τη ζωή ένός στρειδιού της Χαλάστρας.
Ζούμε μεν απομονωμένοι, αλλά είμαστε περισσότερο από ποτέ εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλο. Βιώνουμε μια, καθ' ολοκληρία, συμμόρφωση στον παγκόσμιο κανόνα της καραντίνας, που προϋποθέτει μια βαθειά αλλαγή στη συμπεριφορά μας. Που, κατά συντριπτική πλειοψηφία, την αλλάξαμε! Με επιλογή συνειδητή και αναντίρρητη, που ακύρωσε, εν πολλοίς, την τιμωρία και τα πρόστιμα. Δηλαδή τα παραδοσιακά εργαλεία εκφοβισμού και ποδηγέτησης του κάθε εφήμερου κυβερνήτη. Εκούσια αλλαγή συμπεριφοράς που θα διατηρηθεί και μετά την κρίση. Που πριν απ' αυτή, θα θεωρούσαμε στα όρια του μεταφυσικού τα ενδεχόμενα, αυτά που σήμερα είναι απτή πραγματικότητα.
Η πραγματικότητα αυτή, έχει αλλάξει ουσιαστικά, αλλά και δραματικά. Και το οξύρωρο είναι ότι εμείς οι απλοί άνθρωποι, οι περισσότεροι σ' ολάκερο τον κόσμο, παραμένουμε καρτερικοί και ψύχραιμοι, περιμένοντας το τέλος της πανδημίας. Αντίθετα αυτοί που τρέχουν και δε φτάνουν, σε κατάσταση πανικού, είναι οι κυβερνήσεις. Επειδή αποδείχτηκαν κατώτερες των περιστάσεων και είναι ανίκανες να ελέγξουν την κατάσταση. Η διαπίστωση τούτη εδραιώνεται καθημερινά, ολοένα και πιο έντονα. Που οι θεωρίες συνομωσίας, πως δήθεν θα δοκιμάσουν να φτιάξουν ελέγχους τύπου "Μεγάλου Αδελφού" πάνω στην καμπούρα μας, δεν έχουν πέραση, παρά στους αλαφροΐσκιωτους. Διότι γίνεται ολοένα και πιο φανερή η έλλειψη της εμπιστοσύνης μας στους θεσμούς της παγκοσμιοποίησης της ελεύθερης οικονομίας και των υπηρετριών της. Κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο για τους κρατούντες. Οπότε πρέπει να βρεθεί ένας νέος τρόπος, ώστε η κοινωνία να ανακτήσει εκείνη την εμπιστοσύνη. Χρειαζόμαστε κι άλλους Άσανζ, ικανούς να αποκαλύψουν νέες καταχρήσεις. Επειδή ο κορονοϊός μας έδωσε τη δυνατότητα να αντιληφθούμε την αναγκαιότητα να ελέγχουμε εμείς, οι πολλοί κι οι απλοί πολίτες, τους λίγους κυβερνώντες κι όχι το αντίθετο.
"Νυν η ταπείνωση των Θεών
Νυν η σποδός του Ανθρώπου
Νυν Νυν το μηδέν
Και Αιέν ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας!
(οι τελευταίοι στίχοι του Άξιον Εστί)
Οδυσσέας Ελύτης